از حدود پنج سال پیش که جرقه‌های بحران و درگیری در سوریه نمایان شد، نظرات و راه‌حل‌های متفاوتی برای خروج این کشور از این فاجعه انسانی از سوی تحلیلگران و اندیشمندان عرصه روابط بین‌الملل بیان شده است که گاه در تضاد کامل با یکدیگر قرار داشته‌اند اما قریب به اتفاق این تحلیلگران بر روی یک موضوع وحدت نظر دارند و آن این است که پازل بحران در سوریه هم اکنون تبدیل به یک صفحه شطرنج به منظور تامین منافع کشورهای گوناگون شده و بدون درنظر گرفتن عوامل خارجی - به ویژه نقش قدرت‌های موثر جهانی – نمی‌توان راه‌حلی برای این معادله چندمجهولی یافت.

 

همین مساله سبب شد تا نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 2016 ایالات متحده هم نظرات خاصی را درباره برنامه خود به منظور پایان دادن به این بحران در منطقه غرب آسیا که در حال سرایت به سایر نقاط جهان و همچنین تاثیرگذاری بر قاره اروپا نیز هست، بیان کنند؛ نظراتی که دو راهبرد متفاوت را دنبال می‌کرد.

 

هیلاری کلینتون – که حالا باید او را شکست خورده تاریخی انتخابات نامید،–معتقد به اعمال فشار بیشتر به دولت بشار اسد در سوریه با وضع اقدامات و قوانینی نظیر منطقه پرواز ممنوع، حمایت از گروه‌های مسلح غیر از داعش، پشتیبانی هوایی از مخالفین اسد و ... بود.

 

در سمت مقابل، دونالد ترامپ – که اکنون و تا بیستم ژانویه سال آینده، رسانه‌های خبری او را رئیس‌جمهور منتخب می‌نامند – همراهی و همکاری با مسکو و در راس آن، ساکن اصلی کاخ کرملین یعنی ولادیمیر پوتین را به عنوان راهکار اصلی پایان دادن به بحران سوریه عنوان کرد؛ رویکردی که نشان از تمرکز او و ستادش بر مساله «نابودی داعش» به جای کنار زدن بشار اسد داشت.

 

رویترز در این زمینه از قول ترامپ می نویسد: عربستان بدون حمایت امریکا پابرجا نخواهد ماند. اگر در انتخابات پیروز شوم، خرید نفت از عربستان و دیگر متحدان عرب امریکا را متوقف می‌کنم، مگر اینکه آنها نیروهای زمینی خود را برای نبرد با داعش اعزام کنند یا هزینه‌های نبرد امریکا با داعش را جبران کنند.

 

صدای امریکا البته در جریان پوشش یکی از سخنرانی های ترامپ این گونه از سخنان نامزد جمهوری خواهان تیتر می گیرد که "به یاد داشته باشید که داعش انتخابات ما را پیگیری می کند و آرزو می کنند که هیلاری کلینتون پیروز شود. پیروزی او برایشان مهم است. آنها با دقت این انتخابات را پی گیری می کنند و دهنشان آب افتاده است."

 

نهایتا BBC هم از قول می نویسد:" گفته های ترامپ مبنی بر اینکه «اسد، روسیه و ایران در حال کشتن داعش هستند» بیشترین توجه ها را در شبکه های مجازی در میان مردم دنیا، به خود جلب کرده است."

 

ترامپ اما در توئیتر خود هم نسبت به اقدامات هیلاری کلینتون در سوریه و عراق انتقاد می کند و او را فردی خطرناک توصیف می نماید.

 

 

با در نظر گرفتن همین نکته و البته رفتارهای سیاسی و سخنانی که ترامپ پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده، می‌توان اینگونه ارزیابی کرد که رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده به طور جدی به دنبال تحقق یکی از وعده‌های انتخاباتی خود – یعنی نابودی چند ماه داعش – خواهد رفت و در این زمینه هیچ ابایی از لبخند زدن به پوتین ندارد.

 

مواضع غیرمنتظره ترامپ درباره سوریه، که در رسانه های آمریکایی مانند واشنگتن تایمز به صورت گسترده پوشش داده شد، کار را به جایی رساند که حتی بشار اسد به عنوان مهره اصلی این بازی نیز به حمایت از سخنان ضدتروریستی او پرداخت و در یک گفتگوی تلویزیونی گفت: «ما هنوز نمیدانیم که دونالد ترامپ قرار است چگونه عمل کند، اما اگر وی قرار باشد با تروریستها در سوریه وارد جنگ شود، قطعا ما با هم متحد خواهیم بود؛ یک متحد طبیعی هم برای ما و هم برای روسیه و هم برای ایران به همراه بسیاری دیگر از کشورها.»

 

اسد همچنین در پاسخ به این سوال که نظرش در مورد این گفته ترامپ که «تمرکز وی بیش از هر چیز بر مبارزه با گروه تروریستی داعش خواهد بود»، گفت که از این اقدام استقبال می‌کند اما همچنان در این باره جانب احتیاط را نیز رعایت می‌کند. اسد گفت: «نظر من این است که این موضوع بسیار نوید بخش است، اما آیا عملی خواهد شد؟ آیا وی میتواند به این وعده عمل کند؟ نیروهای مخالف در دولت خود را چگونه خنثی میکند؟ رسانه هایی که علیه وی هستند چطور؟ چگونه با این ها کنار می آید؟»

 

البته این مساله را نیز باید در نظر داشت که ریاست جمهوری در آمریکا نه یک فرد بلکه یک نهاد است و قطعا رویکردهای رئیس‌جمهور آتی این کشور نیز در چارچوب این نهاد، تعدیل خواهد شد اما این واقعیت را نیز باید در خاطر داشت که با وجود تمام فیلترهایی که می‌تواند ترامپ را در راه اجرای وعده‌های انتخاباتی خود با مشکل روبرو کند، به هر حال او «دونالد ترامپ» است؛ همان فردی که ابتدا به عنوان شوخی و خنده این دوره از رقابت‌های انتخاباتی از سوی رسانه‌ها لقب می‌گرفت و حالا ساکن رسمی کاخ سفید است.

 

شخصیت غیرمعمول و غیرسیاسی ترامپ می‌تواند احتمال هرگونه اقدامی غیر از مسیر ریل‌گذاری شده توسط سیاستمداران پشت پرده در آمریکا را به شدت افزایش دهد و همین موضوع، کلیدی‌ترین نکته در ماجرای حل و فصل بحران سوریه است.

 

برخلاف چیزی که رسانه‌های جریان اصلی تلاش می‌کنند تا آن را به نمایش بگذارند، در افکار عمومی آمریکایی‌ها مساله اصلی و نگران کننده، «تروریسم» و نماد آن «داعش» هستند؛ نه دولت بشار اسد. همین مساله می‌تواند یاری‌گر ترامپ در پیگیری سیاست دوستی با مسکو برای مبارزه با داعش و تکفیری‌ها باشد؛ چرا که او وعده مبارزه با تروریسم و نابودی داعش را به رای‌دهندگان آمریکایی داده است؛ نه وعده کنار زدن دولت قانونی بشار اسد در سوریه را.

 

البته کمی ساده‌انگارانه به نظر می‌رسد که نگاه کاملا مثبتی نسبت به همکاری احتمالی مسکو و واشنگتن در زمینه بحران سوریه داشت؛ چرا که تجربه و حافظه تاریخی اهالی تحلیل حوزه بین‌الملل ثابت می‌کند که همراهی خرس (نماد ملی روسیه) و عقاب (نماد ملی آمریکا) معمولا نتایج خوشایندی برای مردم منطقه نداشته است.

 

با این حال، اگر ترامپ بتواند با دست دوستی که به سمت پوتین دراز کرده، بحران داعش را حداقل کمی کمرنگ کند و از خود یک چهره موثر در زمینه مبارزه با تروریسم جهانی و پیگیر صلح بسازد، قطعا سال‌های پیش روی ریاست جمهوری او، منافع زیادی از حامیان وضع موجود در ایالات متحده را به خطر خواهد انداخت و این بزرگترین خطر برای کرسی ریاست جمهوری ترامپ در اتاق بیضی کاخ سفید است.